Ávarp alþjóðlega dansdagsins 2025
Ávörp ársins eru skrifuð af lettneska/ameríska ballett dansaranum Mikhail Baryshnikov annarsvegar og hinsvegar af íslenska dansaranum og danshöfundinum Lovísu Ósk Gunnarsdóttur, sem hefur nýtekið við stöðu listdansstjóra hjá Íslenska dansflokknum.
Óður til dansins
eftir Lovísu Ósk Gunnarsdóttur
Ég hef dansað síðan ég man eftir mér. Þegar ég var ungabarn dönsuðu foreldrar mínir með mig í fanginu til að sefa eyrnabólgubarnið sitt. Fjögurra ára stóð ég fyrir daglegum danssýningum í stofunni heima, fimm ára hóf ég dansnám og átján árum seinna útskrifaðist ég sem atvinnudansari. Síðan þá hef ég helgað störf mín danslistinni og fengið tækifæri til að færa „stofuna heima“ í alþjóðlegt samhengi með sýningarferðum víða um lönd.
Ég man enn eftir “Er þetta Súperman?” dansinum í barnaskóla, fyrsta vangadansinum, hitanum á dansgólfinu á skemmtistöðum, þegar ég dansaði frá mér ástarsorg, fyrstu dansprufunni, fyrstu sýningunni sem atvinnudansari, óvæntum eldhúsdansi með mínum nánustu, þegar ég meiddist og gat ekki dansað og þegar ég notaði dansinn til að koma mér aftur á fætur. Dansinn hefur verið mér sálufélagi, tjáningarform, líkamsrækt og atvinna.
Þegar ég dansa ein heima í stofu næ ég að gleyma stund og stað. Það lækkar í hávaða hversdagsins og áreitið minnkar. Ég heyri betur í sjálfri mér, heyri betur í líkamanum. Ég finn fyrir vöðvunum, liðunum, æðunum, beinunum.
Andardrátturinn breytist, blóðið rennur örar og hjartað slær taktinn. Ég leyfi líkamanum að taka stjórn og innra lífið hrindir af stað öldu hreyfinga. Stundum eru þær hægar og mjúkar, aðra daga kröftugar og jafnvel harkalegar. Ég finn hvernig losnar um streituna og spennan minnkar. Ég renn saman við alheimsflæðið og næ dýpri tengingu við innsæið, sköpunarkraftinn, hjartastöðina og líkamann. Allt verður aðeins skýrara, aðeins mýkra, aðeins viðráðanlegra.
Þegar ég dansa með öðrum finn ég fyrir mannlegri tengingu. Rökhugsunin fær að hvíla sig og ég stíg inn í sameiginlegt flæði líkama. Líkama með ólíka reynslu og sögu. Líkama sem geyma djúpa visku og marglaga upplýsingar.
Líkama sem dansinn sameinar þetta augnablik.
Þegar ég dansa á sviði upplifi ég annars konar tenginu. Ég finn hvernig öll skynjun verður næmari og ég upplifi valdeflandi kraft þegar ég mæti orkunni frá áhorfendum. Orkan mín og orkan þeirrra renna saman og listaverkið lifnar við. Dansinn er alþjóðlegt tungumál sem getur snert hug og hjörtu þvert á menningarheima. Hver og einn hefur frelsi til að skilja listaverkið á sinn hátt, út
frá eigin reynslu og bakgrunni. Þannig verða til óteljandi sögur og óteljandi tengingar sem mynda vef langt út fyrir leikhúsið.
Ég hef upplifað á eigin skinni töframátt dansins og fundið fyrir umbreytandi krafti hans. Í mínum huga er dansinn heilandi afl sem getur stuðlað að sameiningu í heimi þar sem sundrung verður sífellt meira vandamál.
Ég óska þess að dansinn verði stærri hluti af lífi okkar allra. Ég óska þess að þjóðarleiðtogar heimsins fái tækifæri til að dansa sem oftast og nái þannig dýpri tengslum við innsæi sitt, samvisku, samkennd og mennsku, einir sér og hver með öðrum. Umfram allt óska ég okkur öllum frelsis til að dansa, hvar sem er og hvenær sem er.
Megi dansinn breyta heiminum til hins betra.
Alþjóðleg orðsending 2025
eftir Mikhail Baryshnikov
Það er oft sagt að dans geti tjáð hið óræða. Gleði, sorg og örvænting verður sýnileg; líkamleg birtingarmynd sameiginlegrar viðkvæmni okkar. Með þessu getur dansinn vakið samkennd, hvatt til góðvildar og kveikt þrá til þess að græða frekar en að særa.
Sérstaklega nú - þar sem hundruð þúsunda þjást vegna stríðs, takast á við pólitískar óeirðir og rísa upp til að mótmæla óréttlæti - er mikilvægi einlægrar íhugunar ótvírætt. Það er þung byrði að leggja á líkamann, á dansinn, á listina. Samt sem áður er listin enn besta leiðin til þess að gefa hinu óræða form og við getum byrjað með því að spyrja okkur sjálf: Hvar liggur minn sannleikur? Hvernig heiðra ég sjálfan mig og mitt samfélag? Gegn hverjum ber ég ábyrgð?
//
It’s often said that dance can express the unspeakable. Joy, grief, and despair become visible; embodied expressions of our shared fragility. In this, dance can awaken empathy, inspire kindness, and spark a desire to heal rather than harm.
Especially now—as hundreds of thousands endure war, navigate political upheaval, and rise in protest against injustice—honest reflection is vital. It’s a heavy burden to place on the body, on dance, on art. Yet art is still the best way to give form to the unspoken, and we can begin by asking ourselves: Where is my truth? How do I honor myself and my community? Whom do I answer to?
Þýðandi Lilja Björk Haraldsdóttir, formaður Félags íslenskra listdansara.